Sarsıntı sonrası ruhsal dayanıklılık hayati değer taşıyor

23 Nisan’da İstanbul’da yaşanan zelzele, fizikî bir yıkıma yol açmasa da toplumda yine sarsıntı korkusunu gündeme taşıdı. Dr. Öğr. Üyesi Bülent Tansel, afetlerin akabinde ortaya çıkan ruhsal tesirlerin göz arkası edilmemesi gerektiğini belirterek, hem yetişkinler hem de çocuklar için uygulanabilecek teklifler sundu.

BİLGİ SAHİBİ OLMAK TASAYI AZALTIYOR

Deprem üzere doğal afetlerin akabinde bireylerde en sık görülen hislerin belirsizlik ve denetim kaybı olduğunu söz eden Tansel, hakikat ve sağlam kaynaklardan bilgi edinmenin ehemmiyetine dikkat çekti. “Depremin nasıl oluştuğunu, ne vakit tehlike arz ettiğini bilmek, kişinin derdini azaltır ve kriz anında denetim hissini artırır. Bilgi, meçhullüğü ortadan kaldırır ve ‘ne yapacağımı biliyorum’ fikrini dayanaklar,” dedi.

PSİKOLOJİK HAZIRLIK, TRAVMAYI HAFİFLETİYOR

Fiziksel hazırlıkların yanında ruhsal hazırlığın da kıymetli olduğunu vurgulayan Tansel, acil durum planlarının oluşturulması, sarsıntı çantasının hazırlanması ve tatbikatların sistemli olarak yapılmasının bireylerin kendilerini daha inançlı hissetmelerini sağladığını belirtti. Kriz anlarında “savaş-kaç-donakal” reaksiyonlarının sık görüldüğünü aktaran Tansel, nefes idmanları ve içsel telkinlerin gerilim idaresinde tesirli olabileceğini söyledi.

“Derin nefesler almak, beyne tehlikenin geçtiği sinyalini gönderir. Kişi, kendine ‘Hazırlıklıyım, sakin kalmalıyım’ diyerek içsel bir yönlendirme yapabilir,” sözlerini kullandı.

ÇOCUKLARLA YANLIŞSIZ BAĞLANTI KURULMALI

Çocukların, afet sonrası hislerini tabir etmekte zorlandığını belirten Tansel, yaşlarına uygun, gerçekçi açıklamalar yapılmasının kıymetine işaret etti. “Çocuklara ‘Korkmak olağandır ancak biz hazırlıklıyız ve birlikteyiz’ üzere itimat verici iletiler verilmelidir. Hislerin bastırılması yerine paylaşılması çok daha sağlıklı sonuçlar doğurur,” dedi.

Çocukların dehşetlerini oyun ve sanat yoluyla dışa vurabileceklerini tabir eden Tansel, inançlı alanların öğretilmesi, tatbikatların oyunlaştırılması ve hislerin kıssa ya da fotoğraf yoluyla söz edilmesi üzere formüllerin destekleyici olduğunu belirtti.

EBEVEYN VE ÖĞRETMENLERE UYARILAR

Ebeveynlerin kendi dertlerini çocuklara direkt yansıtmamaları gerektiğini vurgulayan Tansel, “Çocuklar etraflarından kolay etkilenir. Kriz anında sakin kalan bir ebeveyn, çocuğun duygusal istikrarını de korur. Hislerin bastırılmadan söz edilmesi, sağlıklı bir güzelleşme sürecinin temelidir,” biçiminde konuştu.

TRAVMA BELİRTİLERİNE DİKKAT

Tansel, yetişkinlerde uykusuzluk, iştahsızlık, huzursuzluk, dikkat dağınıklığı ve suçluluk duygusu üzere belirtilerin görülebileceğini belirtti. Çocuklarda ise alt ıslatma, parmak emme, kâbuslar, ayrılık tasası ve oyunlarda sarsıntı temalarının artabileceğini tabir etti.

Bu belirtilerin doğal olabileceğini lakin uzun sürmesi halinde kesinlikle uzman takviyesi alınması gerektiğini vurgulayan Tansel, bilhassa çocuklar için düzenlenecek psiko-eğitsel küme çalışmalarının, hislerin sağlıklı formda tabir edilmesine ve yalnız olmadıklarını fark etmelerine yardımcı olacağını kelamlarına ekledi.